TR EN AR FA
 
İnternet sitemizde yer alan yayınlar, düşünce yazıları niteliğinde olup yazarların ele aldıkları konu hakkındaki bireysel görüşlerini yansıtmaktadır; düşünce ve ifade özgürlüğüne inanan bir Büro olarak her türlü fikre saygı ve dile getirilmelerinden memnuniyet duyuyoruz. Sitemizdeki yazı ve makalelerde yer alan bilgileri spesifik bir hukuki uyuşmazlığa uygulamadan önce mutlaka bir Avukata danışmanızı tavsiye ederiz.

Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılmasında 06.11.2020 Tarihli Değişiklik Yönetmeliği

Yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının Sosyal Güvenlik kayıtları hakkında genel usul ve esaslar, buna ilişkin 3201 Sayılı Kanun ile düzenlenmiştir. Bu kapsamda düzenlenen 6 Kasım 2008 tarihli 27046 sayılı Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelikile bu kişilerin talepleri halinde yurtdışında geçirdikleri sigortalılık süreleri, 1 yıla kadar işsizlik süreleri ve ev kadını olarak geçen sürelerinin borçlandırılarak sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilmesi hakkında usul ve esaslar belirlenmiştir. Bu yönetmelik üzerinde yapılan değişiklikleri içermekte olan 6 Kasım 2020 tarihli yeni değişiklik Yönetmeliği ile sistemde yeni bir yaklaşım izlenmiştir.

İşbu bilgilendirme notunda, 6 Kasım 2020 tarihli Resmi Gazete ‘de yayınlanan 31296 Sayılı “Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması Ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”te yer alan ve dikkat çeken değişikliklerin kısa bir özetine ve konuya ilişkin hukuki değerlendirmelerimize yer verilmiştir. Konu ve değişiklikler son derece kapsamlı olduğu için bilgi notunda yer almayan konular hakkında bir uzmana danışmanız tavsiye edilmektedir.

Yönetmelik ile yurtdışı borçlanması hakkında yapılan önemli değişiklikler aşağıdaki gibidir.

§İlgili yönetmeliğin 1. Maddesinde yapılan değişiklik öncesinde yönetmelik kapsamının yalnızca Türk Vatandaşları olarak belirlenmiş olmasına karşın, 6 Kasım 2020 tarihli değişiklik ile beraber “doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler” de yönetmelik kapsamına alınmış; borçlandırılacak sürelerin kişinin 18 yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurtdışında geçirdiği ve belgelendirdiği süreler olması koşulu eklenmiştir. [1]

§Yönetmeliğin 5. Maddesi’nde yapılan değişiklik ile borçlanma hakkından yararlanmak için SGK’ya yapılan yazılı başvuru olanağının yanı sıra, elektronik ortam üzerinden Kuruma başvuru yeniliği getirilmiştir. Buna göre iki yoldan biri ile başvuru şart olup tamamlanmadıkça Yönetmelik kapsamından yararlanılamayacaktır. Bahsedilen elektronik ortam Kurum tarafından oluşturulacak ve duyurulacaktır. Ayrıca aynı maddenin 2. Fıkrasına göre Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri uygulanmak suretiyle kendilerine veya hak sahiplerine kısmi aylık bağlanmış olanların borçlanma başvurularında aynı usul uygulanacaktır.[2]

§Yönetmeliğin 10. Maddesi uyarınca borçlanma tutarı hesaplanırken %32 oranında esas alınan günlük kazanç, yeni değişiklik ile %45 oranında esas alınacak ve bu oranın borçlanılacak gün ile çarpımı ile hesaplama yapılacaktır. Borçlanma tutarı, değişiklikten önce olduğu gibi 5510 sayılı Kanunun 82. maddesinde belirtilen alt ve üst sınırları arasında olabilecektir.[3]

§Yönetmeliğin 12. Maddesinde yapılan değişiklik ile beraber yurt dışında geçen sigortalılık süresi her halükarda 5510 Sayılı Kanun’un 4/1-b kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak sayılacaktır. Aynı maddenin 2. Fıkrasında yapılan değişikliğe göre Sigortalılığın başlangıç tarihi aşağıdaki şekilde tespit edilecektir:

a)Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülür.

b)Türkiye’de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayan başvuru sahiplerinin sigortalılıklarının başlangıç tarihi, borçlarını tamamen ödedikleri tarihten, sigortalı ölmüş ise ölüm tarihinden, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülmek suretiyle tespit edilir. Birden fazla yurt dışı hizmet borçlanması yapılması durumunda sigortalılık süresi

başlangıcı, en son borcun ödendiği tarihten, borçlanılan toplam gün sayısı kadar geriye götürülerek belirlenir.[4]

§Yönetmeliğin 12. Maddesinin değişik 4. Fıkrasına göre, borçlanan kişilerin sigortalılık sürelerini geçirdiği ülke, Türkiye’nin Sosyal Güvenlik Sözleşmesi yapmış olduğu bir akit ülke ise, bu kişilerin ilk işe giriş tarihi olarak ilgili ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih dikkate alınmayacaktır. Ancak, ilgili ülke ile Türkiye arasında bulunan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinde bu hususa ilişkin olarak özel hüküm bulunuyor ise, bu ülkede sigortalının ilk defa çalışmaya başladığı tarih, ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.[5]

§Yönetmelik kapsamında borçlanan kişilerin almaya hak kazandıkları aylıkların kesileceği durumları düzenleyen 15. Maddesi, bu kişilerin yurtdışında veya Türkiye’de çalışmaya başladıkları veya yurtdışında ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almaya başladıkları tarihten itibaren kesileceğini düzenlemekte idi. Ancak 6 Kasım 2020 tarihli değişiklik ile beraber, borçlanan kişilerin yurtdışındaki kısa süreli çalışmaya tabi işlerde çalışması hali istisna olarak eklenmiş ve bu durumda Yönetmelik kapsamında tanınan aylıkların kesilmeyeceği kabul edilmiştir.[6] (Değişiklik öncesi Yönetmelikte bulunmayan “Kısa süreli çalışmaya tabi işler” ibaresi de, 3. Maddeye eklenen (k) fıkrası ile tanımlanmıştır. Buna göre, Yurtdışında zorunlu sigortalılığa tabi olsalar dahi, Ülkemiz dış temsilciliklerince veya sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke sigorta kurumlarınca düzenlenmiş hizmet belgesinde kayıtlı olan ve ilgili ülke mevzuatına göre elde edilen kazanç üzerinden çalışandan zorunlu sigorta prim kesintisi yapılmadığı bildirilen süreler, kısa süreli çalışmaya tabi işleri ifade etmektedir.)

§Yönetmeliğin 15. Maddenin 5. Fıkrası’nda 3201 sayılı Kanundan yararlanmak suretiyle malullük, yaşlılık veya emekli aylığı alırken yurt içinde veya yurtdışında çalışmaya başlayanlar için 5510 sayılı Kanun’un destek primine ilişkin hükümleri uygulanmayacağı belirlenmiş idi. Yeni tarihli değişiklik ile beraber malullük, yaşlılık veya emekli aylığı almakta olup yurtiçinde çalışmaya başlayanlar için 5510 Sayılı Kanun hükümlerinin geçerli olacağı hükme bağlanmış, bu hüküm 19.6.2010 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir.

Yukarıda değinilen değişikliklerin yanı sıra, Yönetmelik kapsamında sigortalılık süresine saydırılacak sürelerin belgelendirilmesini düzenleyen 9. Maddesinde ayrıca bazı değişikliklere gidilmiştir. (bkz. 6.11.2020 tarihli Yönetmelik md.7) Bununla birlikte değişiklik öncesi kurallardan farklı olarak, 12/2, 15/5, 16/3, 17/2 fıkralarında yapılan değişikliklerden görüldüğü üzere Yönetmelik kapsamındaki kişilerin tabi olacağı statülerin ve bazı özel belirlemelerin 5510 sayılı Kanun’a bırakıldığı bir yaklaşım benimsenmiştir. Böylece yurtdışında sigortalılık süresi geçirilmesi ile Türkiye’de sigortalılık süresi geçirilmesi arasındaki farkların minimuma indirilmesinin amaçlandığı görülmektedir.

Bireylerin sağlığa erişim ve emeklilikleri huşunda son derece önem arz eden bu konu hakkında soru veya sorununuz olması halinde Büromuz ile iletişime geçmekten çekinmeyiniz.

Saygılarımızla, 06/11/2020

ESİS HUKUK BÜROSU



[1]11/9/2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

[2]1/8/2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayım tarihinde yürürlüğe girmiştir.

[3]1/8/2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayım tarihinde yürürlüğe girmiştir.

[4]1/8/2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayım tarihinde yürürlüğe girmiştir.

[5]11/9/2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayım tarihinde yürürlüğe girmiştir.

[6]26/6/2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayım tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Yol Tarifi