KİTLE İMHA SİLAHLARININ YAYILMASININ FİNANSMANININ ÖNLENMESİNE İLİŞKİN KANUN HAKKINDA BİLGİLENDİRME NOTU

1.GİRİŞ

İşbu bilgilendirme notunda, 31/12/2020 tarihli ve 31351 sayılı Resmi Gazete’nin 5. Mükerrer kısmında yayımlanan 7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun (“Kanun” veya “7262 sayılı Kanun”) ile düzenlenmiş olan hususlar ile bu Kanun ile bazı diğer kanunlarda yapılmış olan değişiklikler hakkında değerlendirmelerimize yer verilmiştir.

Kanun ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanının önlenmesine yönelik yaptırım kararlarının uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiş; ayrıca 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu, 5253 sayılı Dernekler Kanunu, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunu, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’da birçok değişiklik yapılmıştır.

2.7262 SAYILI KANUNA GENEL BAKIŞ

Öncelikle Kanun’un amaç ve kapsamını ortaya koymakta yarar vardır. Kanun’un amacı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (“BMGK”) kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanının önlenmesine yönelik yaptırım kararlarının uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Bu Kanun hükümleri, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarının kapsamına bağlı olarak uygulanacaktır.

Bu Kanun ile yasaklanmış birtakım işlem ve faaliyetler bulunmaktadır. Buna göre, BMGK kararlarının kapsamına bağlı olarak; bu kararlarda yer alan kişi veya kuruluşlara veya bunlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak kontrol edilen kişi veya kuruluşlara ya da bunların adına veya hesabına hareket eden kişi veya kuruluşlara ya da bunların yararına her türlü fon toplanması veya sağlanması ya da bunların Türkiye’de iş ortaklığına ya da başkaca iş ilişkilerine girmesi, bu kararlarda yasaklanan nükleer, balistik füze programları veya diğer faaliyetlerle ilgili olarak organizasyonlara veya bunlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak kontrol edilen kişi veya kuruluşlara ya da bunların adına veya hesabına hareket eden kişi veya kuruluşlara ya da bunların yararına her türlü fon toplanması veya sağlanması yasaktır.

BMGK kararlarının kapsamına bağlı olarak bu kararlarda belirtilen kişi, kuruluş veya organizasyonların veya bunlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak kontrol edilen kişi veya kuruluşların ya da bunların adına veya hesabına hareket eden kişi veya kuruluşların; Türkiye’de temsilcilik açması, her türlü faaliyette bulunması, faaliyetlerini gerçek veya tüzel kişiler aracılığıyla doğrudan ya da dolaylı olarak yürütmesi, bankalarının Türkiye’de şube veya temsil ofisi açması ya da iş ortaklığına girmesi, bankaları ile iş ortaklığı kurulması, sermaye ortaklığına gidilmesi veya muhabir banka ilişkisi tesis edilmesi yasak olup, mevcut olanlar sonlandırılır.

BMGK tarafından izin verilen hâller dışında, bu kararlarda belirtilen madde, malzeme ve ekipmanın ithali, ihracı, transiti ve teknolojinin transferi veya nükleer faaliyetlere ya da nükleer silah atma sistemlerinin geliştirilmesine katkı sağlanması veya destek verilmesi yasaktır.

BMGK’nin kararlarına konu kişi veya kuruluşların veya bunlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak kontrol edilen kişi veya kuruluşların ya da bunların adına veya hesabına hareket eden kişi veya kuruluşların Türkiye’de bulunan malvarlığının, deniz ulaşım araçlarının dondurulması veya yasaklama kararları ile bu kararların kaldırılması kararları Cumhurbaşkanının kararı ile uygulanır.

BMGK’nin kararlarında belirtilen organizasyonların veya bunlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak kontrol edilen kişi veya kuruluşların ya da bunların adına veya hesabına hareket eden kişi veya kuruluşların yasaklı işlem ve faaliyetlerde bulunduklarına ilişkin makul sebeplerin varlığı hâlinde Komisyon önerisi ile Türkiye’deki malvarlıkları Cumhurbaşkanı kararı ile dondurulur.

3.İLGİLİ KANUNLARDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

Ayrıca Kanun ile pek çok kanunda değişiklik getirilmesinin yanı sıra bizce özellikle önem arz eden değişikliklere aşağıda yer verilmiştir.

a.6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler

Aşağıda 7262 sayılı Kanun ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan ve öne çıkan değişikliklere aşağıda yer verilmiştir;

·6102 sayılı Kanun’un 64. maddesi tacirlerin ticari defterleri tutma yükümlülüğü ile bu defterlerin açılış ve kapanış onay usullerini düzenlenmektedir.Bu maddenin 4. fıkrası ise işletmenin muhasebesiyle ilgili olmayan nitelikteki pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi defterlerin ticari defter olarak sayılacağını hüküm altına almaktadır. 7262 sayılı Kanun ile sayılan bu defterlerin Ticaret Bakanlığınca elektronik ortamda tutulmasının zorunlu kılınabileceği düzenlenmiştir.

·Kanun ile 6102 sayılı Kanun’un “Genel Kurula Katılmaya Yetkili Pay Sahipleri” kenar başlıklı 415. maddesinin hamiline yazılı pay senedi sahiplerinin, genel kurulun toplantı gününden en geç bir gün önce bu senetlere zilyet olduklarını ispatlayarak giriş kartı alabileceği ve bu kartları ibraz ederek genel kurul toplantısına katılabileceği ile giriş kartının verilmesinden sonraki bir tarihte hamiline yazılı pay senedini devraldığını ispatlayan pay sahiplerinin de genel kurula katılabileceğini düzenleyen 3. fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

·6102 sayılı Kanun’un şirkete karşı yetkili olma hususunu düzenleyen yazılı pay senedinin zilyedi bulunduğunu ispat eden kimsenin şirkete karşı pay sahipliğinden doğan hakları kullanmaya yetkili olacağını düzenleyen 426. maddesinin ikinci fıkrasına Kanun ile Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilme zorunluluğu getirilmiştir. Bu yeni düzenlemeye göre, yazılı pay senedinin zilyedi bulunduğunu ispat eden ve ancak Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilen kimse şirkete karşı pay sahipliğinden doğan hakları kullanmaya yetkili olacaktır.

·6102 sayılı Kanunun Pay Senedi Bastırılması kenar başlıklı 486. maddesinin 2. fıkrası payların hamiline yazılı olması halinde, pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde yönetim kurulunun pay senetlerini bastırıp pay sahiplerine dağıtacağını ve pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararın tescil ve ilan edileceğini düzenlerken; Kanun ile hamiline yazılı pay sahipleri ve sahip oldukları paya ilişkin bilgilerin, senetler pay sahiplerine dağıtılmadan önce Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

·Kanun ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun hamiline yazılı pay senetlerinin devrini düzenleyen 489. maddesinde değişiklik yapılmıştır. Türk Ticaret Kanunu hükmünün ilk hali hamiline yazılı pay senetlerinin devrinin şirket ve üçüncü kişiler hakkında, ancak zilyetliğin geçirilmesiyle hüküm ifade edeceği şeklinde düzenlenmişken Kanun ile hamiline yazılı pay senetlerinin devrinin, payı devralanın Merkezi Kayıt Kuruluşuna yapacağı bildirimle hüküm ifade edeceği düzenlenmiştir.

·Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimde bulunulmadığı takdirde, hamiline yazılı pay senedi sahibi gerekli bildirimde bulunmadıkça Kanundan doğan paya bağlı haklarını kullanamayacaktır. İşbu düzenleme uyarınca, hamiline yazılı pay senedine bağlı hakların şirkete ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesinde Merkezi Kayıt Kuruluşuna yapılan bildirim tarihi esas alınacaktır. Merkezi Kayıt Kuruluşunun hamiline yazılı pay senetleriyle ilgili tutulan kayıtlar, ilgili kanunlar uyarınca yetkili kılınmış mercilerle paylaşılacaktır. Hamiline yazılı pay senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmesi ve kaydedilmesine ilişkin usul ve esaslar ile bu kapsamda alınacak ücretler ise Ticaret Bakanlığı’nın çıkaracağı bir tebliğ ile belirlenecektir.

·6102 sayılı Kanun’un suçlar ve cezaların düzenlendiği 562. maddesine 12. fıkrasından sonra gelmek üzere; Kanun’un 486. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimde bulunmayanlar için 20.000,00-TL, Kanun’un 489. maddesinin birinci fıkrası uyarınca Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimde bulunmayanlar için ise 5.000,00-TL olmak üzere idari para cezası ile cezalandırılacağı düzenlenmiştir.

·Kanun ile 6102 sayılı Kanun’a geçici 14. madde eklenmiştir. Bahsi geçen madde hamiline yazılı pay senedine sahip olanların, 31/12/2021 tarihine kadar Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmek üzere pay senetleri ile birlikte anonim şirkete başvurması, başvuru üzerine anonim şirket yönetim kurulunun, beş iş günü içinde hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgileri Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirmesi gerektiğini düzenlemiştir. Bu madde gereğince pay sahipleri anonim şirkete başvurmadığı takdirde bu Kanundan doğan paya bağlı haklarını gerekli başvuru yapılıncaya kadar kullanamazlar. Bu kapsamda başvuruda veya bildirimde bulunmayanlar ise yukarıda açıklandığı üzere 562. maddenin 13. fıkrası uyarınca idari para cezası ile cezalandırılacaktır.

b.5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’da Yapılan Değişiklikler

Aşağıda 7262 sayılı Kanun ile 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’da yapılan ve öne çıkan değişikliklere aşağıda yer verilmiştir;

·Suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla yürürlüğe konulmuş olan 5549 sayılı Kanun’un 2. maddesi Kanun’da yer alan terimleri açıklamaktadır. Bu Kanun uyarınca “Yükümlü”; Bankacılık, sigortacılık, bireysel emeklilik, sermaye piyasaları, ödünç para verme ve diğer finansal hizmetler ile posta ve taşımacılık, talih ve bahis oyunları alanında faaliyet gösterenler; döviz, taşınmaz, değerli taş ve maden, mücevher, nakil vasıtası, iş makinesi, tarihi eser, sanat eseri ve antika ticareti ile iştigal edenler veya bu faaliyetlere aracılık edenler ile noterler, spor kulüpleri ve Cumhurbaşkanınca belirlenen diğer alanlarda faaliyet gösterenleri ifade ederken Kanun ile savunma hakkı bakımından diğer kanun hükümlerine aykırı olmamak ve 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 35 inci maddesinin birinci fıkrası ile alternatif uyuşmazlık çözüm yolları kapsamında ifa edilen mesleki çalışmalar nedeniyle edinilen bilgiler hariç olmak üzere, taşınmaz alım satımı, sınırlı ayni hak kurulması ve kaldırılması, şirket, vakıf ve dernek kurulması, birleştirilmesi ile bunların idaresi, devredilmesi ve tasfiyesi işlerine ilişkin finansal işlemlerin gerçekleştirilmesi, banka, menkul kıymet ve her türlü hesaplar ile bu hesaplarda yer alan varlıkların idaresi işleriyle sınırlı olmak üzere serbest avukatların da bu Kanun kapsamında Yükümlü olarak tanımlanacağı düzenlenmiştir.

4.SONUÇ

Kanun’un uygulanmasıyla ilgili olarak Denetim ve İş Birliği Komisyonu oluşturulmuştur. Buna göre Kanunun uygulanmasında denetim ve iş birliği, Komisyon tarafından sağlanacaktır. Komisyon, Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanının başkanlığında; Adalet Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Hazine Kontrolörleri Kurulu Başkanlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Nükleer Düzenleme Kurumu ve Sermaye Piyasası Kurulunun en az genel müdür veya başkan yardımcısı düzeyinde olmak üzere bildireceği üyelerden oluşacaktır.

Kanun ile ceza hükümleri düzenlenmiş olup yukarıda belirtilen hususlara uymayan kişiler hakkında hapis cezası veya adli para cezası yaptırımlarının uygulanması öngörülmüştür. Belirtmek gerekir ki; kanunda öngörülen hapis cezaları 1 yıldan 8 yıla kadar uzanmaktayken, kanunda ağırlaştırıcı sebepler de düzenlenmiştir.

Kanun gündelik ticari hayatı dahi etkileyecek pek çok düzenleme içermektedir. Kanun, anonim şirketlerin anonim yapısını ve Avukat-müvekkil arasındaki ilişkiyi etkileyecek hükümleri sebebiyle son derece eleştiriye açık bir düzenlemedir.

Konu hakkında herhangi bir soru veya sorununuz olması halinde Büromuzla iletişime geçmekten çekinmeyiniz. Bilgilerinize sunulur.

Saygılarımızla, 07/01/2021

ESİS Hukuk Bürosu