TR EN AR FA
 
İnternet sitemizde yer alan yayınlar, düşünce yazıları niteliğinde olup yazarların ele aldıkları konu hakkındaki bireysel görüşlerini yansıtmaktadır; düşünce ve ifade özgürlüğüne inanan bir Büro olarak her türlü fikre saygı ve dile getirilmelerinden memnuniyet duyuyoruz. Sitemizdeki yazı ve makalelerde yer alan bilgileri spesifik bir hukuki uyuşmazlığa uygulamadan önce mutlaka bir Avukata danışmanızı tavsiye ederiz.

Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği Hakkında Bilgilendirme

Bilindiği üzere, Covid-19 salgınının sebep olduğu olumsuz süreçten en çok etkilenen alanların başında maske, eldiven, dezenfektan ve kolonya piyasası ile gıda piyasası gelmektedir. Özellikle yaş meyve ve sebze piyasalarında fahiş fiyat artışları tüketiciyi zorlayıcı nitelikte olduğu gibi, etkin rekabet ortamına da zarar vermektedir. Bu durum, Rekabet Kurulu’nun harekete geçmesine ve bu fırsatçılığa bir son verip, etkin rekabet ortamını korumak adına bir takım soruşturmalar başlatmasına neden olmuştur. Aynı keza, tüketiciyi ve etkin, hukuka uygun rekabet ortamını korumak adına TBMM 16.04.2020 tarihli birleşiminde Yeni Koronavirüs (Covıd-19) Salgınının Ekonomik Ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’u kabul etmiş olup, işbu kanun 17.04.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

31102 sayılı Yeni Koronavirüs (Covıd-19) Salgınının Ekonomik Ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 14. Maddesi ile Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu kurulmuştur. Yine aynı kanun uyarınca, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’na fahiş fiyat artışları konusunda denetimler yapmak, araştırmalar gerçekleştirmek ve gerektiğinde idari para cezası uygulamaları yapmak gibi görev ve yetkiler tanınmıştır. Kurulun oluşumu, görevleri, çalışma usul ve esasları, sekretarya hizmetleri ve Kurul’a ilişkin diğer hususların ise yönetmelik ile belirleneceği ifade edilmiştir. İşbu yönetmelik Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanmış olup, 28.05.2020 tarihli Resmi Gazete’de Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği adı altında yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

31138 sayılı Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’nin (bundan sonra kısaca “Yönetmelik”) amacı, olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda faaliyet gösterecek Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’nun oluşumu, görev ve yetkileri ile üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarının denetlenmesine ve idari para cezalarının uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Yönetmeliğin 3. Maddesi Tanımlara ayrılmıştır. Buna göre, Fahiş fiyat artışı: Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından satışa sunulan ve kamunun beslenme, sağlıklı yaşama ve korunma gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için zorunlu olan mal ve hizmetlerin fiyatında girdi ve diğer üretim maliyetlerindeki artış gibi haklı bir sebebe dayanmaksızın yapılan aşırı ve adil olmayan artışı; Stokçuluk: Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin piyasada darlık yaratan, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozan faaliyetleri ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyen faaliyetlerini; Tedarikçi: Satışa sunulması amacıyla üreticilere veya perakende işletmelere mal ve hizmet sağlayan, üretici dışındaki gerçek veya tüzel kişiyi; Üretici: Perakende işletmelerde satışa sunulan malları üreten gerçek veya tüzel kişiyi ifade etmektedir.

Yönetmeliğin ikinci bölümü Kurulun oluşumu, üyelerin nitelikleri, görev ve yetkilerini düzenlemektedir. Buna göre Kurul, İç Ticaret Genel Müdürü, Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürü, Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürü, Adalet Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından görevlendirilen birer Genel Müdür, ilgili İç Ticaret Genel Müdür Yardımcısı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Yönetim Kurulu Başkanı tarafından görevlendirilen birer yönetim kurulu üyesi ya da genel sekreter yahut genel sekreter yardımcısı, Tüketicileri temsilen 3/7/2014 tarihli ve 29049 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Reklam Kurulu Yönetmeliğinde belirlenen üye, Perakende temsilcisi ve üretici temsilcisi olarak 18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 57nci maddesi uyarınca kurulmuş olan Perakende Sektör Meclisi’nin başkanı veya başkan yardımcısı ile Gıda Sektör Meclisi’nin başkanı veya başkan yardımcısı olmak üzere on üç üyeden oluşmaktadır. Kurul, Yönetmeliğin 13. Maddesi uyarınca, Başkanın çağrısı üzerine Başkan dâhil en az yedi üye ile toplanır. Kararlar ise, toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğu ile alınır. Oyların eşit olması halinde Başkanın oy kullandığı tarafın çoğunluğu sağladığı kabul edilir. Kararlar, Başkanlıkça uygulanır. Kurul kararları kamuoyunun bilgilendirilmesi ve aydınlatılması ile mal ve hizmet piyasasındaki tarafların ekonomik çıkarlarının korunması amacıyla Bakanlıkça açıklanabilir.

Yönetmeliğin 7. Maddesi uyarınca Kurulun görev ve yetkileri şunlardır:

a) Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına karşı piyasa dengesini ve tüketicileri korumaya yönelik gerekli tedbirleri almak ve bunların uygulanmasını sağlamak.

b) Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili denetim ve incelemeler yapmak veya yaptırmak. Bu denetim ve incelemelere ilişkin üretici, tedarikçi ve perakende işletmenin savunmasını almak veya alınmasını sağlamak.

c) Kanunun Ek 1 inci maddesinde belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket ettiği tespit edilen üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler hakkında Kanunun 18 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi çerçevesinde idari para cezası kararı almak ve bu kararın uygulanmasını sağlamak.

ç) Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili ilke ve kuralları belirlemek.

d) Bakan tarafından fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili verilen diğer görevleri yerine getirmek.

Böylece, Covid-19 salgını döneminde fırsatçı bir yaklaşımla fahiş fiyat artışı uygulayarak etkin rekabet ortamına zarar veren, stokçuluk uygulamaları ile piyasa dengesini bozan ve tüketicileri içerisinde bulundukları zor durumdan faydalanmak suretiyle zor durumda bırakan işletmeler cezalandırılabilecektir.

Yönetmeliğin 10 vd. maddelerinin yer aldığı üçüncü bölümünde, Şikâyet Başvurusu ve İncelemeler ile Kurulun Çalışma Usul ve Esasları düzenlenmiştir. Yönetmeliğin 10. Maddesi uyarınca, Şikâyet başvurusu dilekçeyle, şikâyet sistemi üzerinden veya diğer elektronik başvuru yöntemleri kullanılarak Bakanlığa ya da il müdürlüğüne yapılır. Şikâyet başvurularında;

a) Şikâyetçinin gerçek kişi olması durumunda adı, soyadı, T.C. kimlik numarası veya yabancı kimlik numarası ile iletişim bilgilerine; tüzel kişi olması durumunda ise unvan ve iletişim bilgilerine,

b) Şikâyete konu üretici, tedarikçi veya perakende işletmeye ait tanıtıcı bilgiler ve iletişim bilgileri ile mal veya hizmete ilişkin bilgiler ile varsa belge, fotoğraf ve video görüntülerine yer verilmesi gerekmektedir.

Bu bilgi ve belgelerin eksik olduğu veya Kurul tarafından belirlenen ilke ve kurallara uygun olmayan başvurular Bakanlıkça veya il müdürlüğünce reddedilecek olup, bu durum gerekçesiyle birlikte başvuru sahibine bildirilecektir. Eksiksiz ve Kurul tarafından belirlenen ilke ve kurallara uygun olan başvurular ise il müdürlüğünce ön incelemeye alınacak ve bu inceleme sonucunda düzenlenen rapor, rapora dayanak teşkil eden tutanak, bu Yönetmeliğin 11 inci maddesinde belirtilen savunma yazısı ve diğer belgelerle birlikte sekretaryaya gönderilecektir. Başvurudan veya başvuruya ilişkin Kurul kararı alınmadan önce yargı yoluna gidildiğinin tespiti halinde başvuru işlemden kaldırılacak ve bu durum gerekçesiyle birlikte başvuru sahibine bildirilecektir. Böylece aynı konu hakkında hem bir idari inceleme hem de derdest bir dava olması, usul ekonomisi bakımından yaratacağı olumsuzluklar göz önüne alınarak engellenmiştir.

Yönetmeliğin Savunma başlıklı 11. Maddesi uyarınca, re’sen veya şikâyet üzerine yapılan denetimlerde, Bakanlık, il müdürlüğü veya yetkili idare tarafından üretici, tedarikçi ve perakende işletmeye denetimin yapıldığı günden başlamak üzere on günden az olmamak kaydıyla savunma süresi verilir. Dolayısıyla şikâyet edilen işletmeye savunma hakkı tanınmaksızın denetim yapılması engellenmiştir. Nitekimverilen süreler içinde savunma yapılmaması durumu hariç olmak üzere, üretici, tedarikçi ve perakende işletmenin savunması alınmadan Kurul tarafından idari para cezası kararı alınamayacağı ve uygulanamayacağı hükme bağlanmıştır. Savunma süresi minimum on gün olarak düzenlenmiş, gerek duyulması ve Kurulun da uygun görmesi halinde bu sürenin bir defalık azami on güne kadar uzatılabileceği düzenlenmiştir. Savunmaya dayanak teşkil eden her türlü belge, üretici, tedarikçi ve perakende işletme tarafından savunma yazısına eklenecektir.

Bakanlık, bu Yönetmeliğin uygulanmasında oluşan tereddütleri gidermeye, ortaya çıkan sorunlar ve şikâyetlerle ilgili olarak üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerde denetim yapmaya, ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi talep etmeye yetkili kılınmıştır. Bakanlık bu yetkisini il müdürlükleri aracılığıyla da kullanabilecektir.

Yetkili idareler, Bakanlığın talebi üzerine üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları hakkında ön inceleme mahiyetinde denetim yapmakla görevlidir. Bu fıkra kapsamında yapılan denetimin sonuçları Bakanlığa derhal bildirilecektir.

Yönetmeliğin 15. Maddesi uyarınca 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un Ek 1. maddesinin birinci fıkrasına aykırı hareket edenlere on bin Türk Lirasından yüz bin Türk Lirasına; ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere ise elli bin Türk Lirasından beş yüz bin Türk Lirasına kadar idari para cezası Kurul tarafından verilecektir. Bahsi geçen Ek 1. Maddesinde yasaklanan 1. Fıkra ve 2. fıkra şunlardır:

(1) Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamaz.

(2) Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamaz.

Buna göre, Kurulun inceleme ve denetimi sonucu bu fiilleri gerçekleştirdiği sabit bulunan işletmeler hakkında idari para cezası uygulanacaktır. İdari para cezasının belirlenmesinde; işlenen fiilin ağırlığı ve haksızlık içeriği, işletmenin türü, büyüklüğü ve bulunduğu sektör, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk faaliyetinden sağlanan menfaat ile daha önce aynı konuda idari para cezası uygulanıp uygulanmadığı gibi hususlar dikkate alınacaktır.

Sonuç olarak, artık ülkemizde olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda faaliyet gösterecek yeni bir Kurulumuz vardır. Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu adı verilen bu Kurulun görev ve yetkileri, oluşumu, üyelerinin nitelikleri ve sekreterya işleri 28.05.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 31138 Sayılı Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’nde düzenlenmektedir. Kurulun esas görevi, içerisinde bulunduğumuz Covid-19 salgını gibi olağanüstü hallerin yarattığı olumsuz süreçlerden yararlanmak suretiyle tüketicilere haksız ve fahiş fiyatlarla mal ve hizmet satarak etkin rekabet ortamının bozulmasını engellemek, stokçuluk yapmak suretiyle piyasa dengesinin bozulmasını engellemek ve bu şekilde mal ve hizmet satışında bulunduğu tespit edilen işletmelere idari para cezaları kesmektir. Kurul, gerek re’sen gerekse şikâyet üzerine harekete geçebilecektir. Böylelikle, fırsatçı yaklaşımlarla fahiş fiyat artışlarının önüne geçilecek olup, tüketiciler, piyasa dengesi ve etkin rekabet ortamı korunmuş olacaktır.


#makale #covid-19 #haksız fiyat
Yol Tarifi