TR EN AR FA
 
İnternet sitemizde yer alan yayınlar, düşünce yazıları niteliğinde olup yazarların ele aldıkları konu hakkındaki bireysel görüşlerini yansıtmaktadır; düşünce ve ifade özgürlüğüne inanan bir Büro olarak her türlü fikre saygı ve dile getirilmelerinden memnuniyet duyuyoruz. Sitemizdeki yazı ve makalelerde yer alan bilgileri spesifik bir hukuki uyuşmazlığa uygulamadan önce mutlaka bir Avukata danışmanızı tavsiye ederiz.

Finansal Piyasalarda Manipülasyon Ve Yanıltıcı İşlemler Hakkında Güncel Düzenlemeler

İşbu bilgilendirme notunda, 7 Mayıs 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 31120 sayılı “Finansal Piyasalarda Manipülasyon ve Yanıltıcı İşlemler Hakkında Yönetmelik” üzerine bilgilendirme ve hukuki değerlendirmelerimiz paylaşılacaktır.

Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere birçok ülkede uygulanmakta olan, finansal sektörde uygulanan manipülasyon niteliğinde ve yanıltıcı işlemlere yönelik yasal düzenlemelerin ve bu hususta uygulanan yaptırımların varlığı karşısında Türkiye’de de bu yönde bir düzenlemeye gidilmiş, 25 Şubat 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7222 sayılı Bankacılık Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu’na, 2014/596 numaralı AB Direktifi’nin manipülasyon maddeleri esas alınarak düzenlenen “Finansal Piyasalarda Manipülasyon Ve Yanıltıcı İşlemler” başlıklı 76/A maddesi eklenmiştir.

I. Genel Olarak Bankacılık Kanunu’nun Kapsamı ve Bankalarca Yapılmasına İzin Verilen İşlemler

Finansal piyasalarda istikrar ve ekonomik güvenliğin sağlanması amacıyla Bankacılık Kanunu’na eklenen söz konusu 76/A maddesi ile Bankalar tarafından aynı Kanun’un 4. maddesinde Bankalarca yapılmasına izin verilmiş olan işlemler aracılığı ile finansal piyasalarda yapay arz, talep veya döviz kuru dâhil fiyat oluşumunu sağlamak amaçlı işlem ve uygulamalar, internet ortamı dahil farklı araçlarla gerçeğe aykırı veya yanıltıcı bilgilerin yayılması, tasarruf sahiplerinin gerçeğe aykırı veya yanıltıcı şekilde yönlendirilmesi gibi faaliyetlerin “manipülasyon ve yanıltıcı işlem olarak değerlendirileceği hüküm altına alınmıştır.

Bankacılık Kanunu’nun 3. maddesi uyarınca “banka” ifadesinden mevduat bankaları, katılım bankaları ve kalkınma ve yatırım bankalarının anlaşılması gerekmekte olup Bankacılık Kanunu madde 76/A uyarınca düzenlenen manipülasyon ve yanıltıcı işlem yasağı, sözü geçen tüm bu bankalar için geçerlidir. İşbu bankaların diğer kanunlarda öngörülen hükümler saklı kalmak kaydı ile yapabileceği işlemler ise Kanun’un 4. Maddesinde yer almakta olup aşağıda sıralanmıştır:

a) Mevduat kabulü.

b) Katılım fonu kabulü.

c) Nakdî, gayrinakdî her cins ve surette kredi verme işlemleri.

d) Nakdî ve kaydî ödeme ve fon transferi işlemleri, muhabir bankacılık veya çek hesaplarının kullanılması dâhil her türlü ödeme ve tahsilat işlemleri.

e) Çek ve diğer kambiyo senetlerinin iştirası işlemleri.

f) Saklama hizmetleri.

g) Kredi kartları, banka kartları ve seyahat çekleri gibi ödeme vasıtalarının ihracı ve bunlarla ilgili faaliyetlerin yürütülmesi işlemleri.

h) Efektif dâhil kambiyo işlemleri; para piyasası araçlarının alım ve satımı; kıymetli maden ve taşların alımı, satımı veya bunların emanete alınması işlemleri.

i) Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı; vadeli işlem sözleşmelerinin, opsiyon sözleşmelerinin, birden fazla türev aracı içeren basit veya karmaşık yapıdaki finansal araçların alımı, satımı ve aracılık işlemleri.

j) Sermaye piyasası araçlarının alım ve satımı ile geri alım veya tekrar satım taahhüdü işlemleri.

k) Sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık işlemleri.

l) Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık maksadıyla alım satımının yürütülmesi işlemleri.

m) Başkaları lehine teminat, garanti ve sair yükümlülüklerin üstlenilmesi işlemleri gibi garanti işleri.

n) Yatırım danışmanlığı işlemleri.

o) Portföy işletmeciliği ve yönetimi.

p) Hazine Müsteşarlığı ve/veya Merkez Bankası ve kuruluş birlikleri nezdinde oluşturulan bir sözleşme kapsamında üstlenilen yükümlülükler çerçevesinde alım satım işlemlerine ilişkin piyasa yapıcılığı.

q) Faktöring ve forfaiting işlemleri.

r) Bankalararası piyasada para alım satımı işlemlerine aracılık.

s) Finansal kiralama işlemleri.

t) Sigorta acenteliği ve bireysel emeklilik aracılık hizmetleri.

u) Kurulca belirlenecek diğer faaliyetler.

Mevduat (b) ve (t), katılım bankaları (a), kalkınma ve yatırım bankaları (a) ve (b) maddelerinde belirtilen faaliyetleri gerçekleştiremezler.

II. Bankacılık Kanunu Madde 76/A ve İlgili Yönetmelik Uyarınca Yapılması Yasaklanan İşlemler

Spesifik olarak hangi uygulamaların 76/A kapsamında olacağının belirlenmesi için Kanun tarafından düzenleme yetkisi Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na (BDDK) verilmiş ve BDDK tarafından 7 Mayıs 2020 tarih ve 31120 sayılı Resmi Gazete’de Finansal Piyasalarda Manipülasyon ve Yanıltıcı İşlemler Hakkında Yönetmelik yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

7 Mayıs 2020 tarihi itibariyle yürürlüğe giren bu yönetmeliğe göre bankalar tarafından Bankacılık Kanunu madde 4’te (ve işbu yazının I. Numaralı başlığında) sıralanan işlemler yoluyla yapılan aşağıdaki uygulamalar finansal piyasalarda manipülasyon ve yanıltıcı işlem ve uygulamalar olarak kabul edilecektir:

a) Bir finansal aracın arzına, talebine veya fiyatına ilişkin yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandıran veya uyandırabilecek olan ya da döviz kuru ve faiz dâhil bir finansal aracın fiyatının anormal veya yapay düzeyde tutulmasını sağlayan ya da sağlayabilecek olan işlemlere bu amaçları sağlamak kastıyla dâhil olmak, aracılık etmek, bu tür işlemler için emir vermek veya benzeri faaliyetlerde bulunmak.

b)Arz talep dengesinin normal şartlarda gerçekleşmediği dönemlerde, finansal piyasaların dalgalanmasından ya da sığlığından faydalanmak suretiyle, finansal piyasaların düzensizliğini artıracak ya da istikrarını olumsuz etkileyecek şekilde, bir finansal aracın fiyatına veya faiz, döviz kuru, CDS gibi referans değerlere etkide bulunacak işlemlere dâhil olmak, aracılık etmek, bu tür işlemler için emir vermek veya benzeri faaliyetlerde bulunmak.

c) Bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerine ilişkin veya bankalarca yurt dışına TL likidite sağlanmasına ilişkin Kurulca alınan karar ve sınırlamaların, işlemlerin erken itfası, vadesi gelen işlemlerin ötelenmesi ve/veya yükümlülüklerin yerine getirilmemesi dahil olmak üzere, dolaylı yöntemler kullanılarak aşılmasına ya da söz konusu Kurul kararlarının etkisizleştirilmesine yönelik işlem ve uygulamalar gerçekleştirmek veya bu tür işlem ve uygulamalara aracılık etmek.

d) Aldatıcı bir mekanizma veya kurgu yoluyla döviz kuru ve faiz dâhil bir finansal aracın fiyatını etkileyen veya etkileyebilecek işlemlere dâhil olmak, aracılık etmek, bu tür işlemler için emir vermek veya benzeri faaliyetlerde bulunmak.

e) Bir finansal aracın arzına, talebine veya döviz kuru ve faiz dâhil fiyatına ilişkin yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandıran ya da uyandırabilecek olan ya da bu fiyatın anormal veya yapay düzeyde tutulmasını sağlayan ya da sağlayabilecek olan yanlış veya yanıltıcı bilgi veya söylentileri, internet dâhil herhangi bir kitle iletişim aracı yoluyla ya da başka bir yolla yaymak.

f) Öncesinde pozisyon alınmış bir finansal araç hakkında, alınan pozisyonla ilgili çıkar çatışmasının kamuoyundan gizlenmesi suretiyle, internet veya diğer kitle iletişim araçları yoluyla görüş bildirerek söz konusu finansal aracın, faiz oranı ve döviz kuru dahil, fiyatı üzerinde etkide bulunmak veya bulunmaya çalışmak.

g) Yanlış veya yanıltıcı olduğunu bildiği ya da bilmesi gerektiği halde, bir referans değer hakkında yanlış veya yanıltıcı bilgiler iletmek, yanlış veya yanıltıcı girdiler sağlamak ya da bir referans değerin hesaplanmasını manipüle edici herhangi bir davranışta bulunmak.

h)Bir finansal aracın arz veya talebi üzerindeki hâkim rolün kullanılması suretiyle finansal aracın alım satım fiyatlarını sabitlemeye veya başka bir haksız kazanç sağlamaya yönelik eylemlerde bulunmak.

i) Finansal piyasaların açılış ve kapanışlarında, faiz ve döviz kuru dâhil bir finansal aracın açılış veya kapanış fiyatlarını etkileyen veya etkileyebilecek alım veya satım işlemleri gerçekleştirerek bu açılış ya da kapanış fiyatlarına göre pozisyon alan yatırımcıların yanlış yönlendirilmesini sağlamak.

j) Tasarruf sahiplerini gerçeğe aykırı veya yanıltıcı şekilde yönlendirmek.

k)Finansal sisteme olan güveni zedeleyerek sistemik riske neden olabilecek şekilde bilgi ve söylentiler yaymak.

III. Manipülasyon ve Yanıltıcı İşlem Yapma Yasağına Aykırı İşlemin Yaptırımı

7222 Sayılı Kanun’un 14. Maddesi’nin (s) bendi ile Bankacılık Kanunu’nun 146. Maddesine eklenen hüküm uyarınca, 76/A maddesi kapsamındaki finansal piyasalarda manipülasyon ve yanıltıcı işlemler olarak kabul edilen işlem ve uygulamaları gerçekleştirip bu uygulamalar aracılığı ile menfaat sağlayanlara, kazanmış oldukları menfaatin iki katından az olmamak üzere, bir önceki yıl sonu finansal tablolarında yer alan faiz, kâr payı gelirleri, alınan ücret ve komisyonlar ile bankacılık hizmet gelirleri toplamının %5’ine kadar idari para cezası uygulanacaktır.

Bilgilerinize sunulur. 08.05.2020

Saygılarımızla,

ESİS HUKUK BÜROSU

Yol Tarifi