ELEKTRONİK TİCARET KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

I.GİRİŞ

6563 sayılı ve 23.10.2014 tarihli Elektronik Ticaret Kanunu, 05.11.2014 tarihli ve 29166 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 01.05.2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir[1]. Mevcut düzenlemede değişiklik yapacak olan 7416 sayılı ve 01.07.2022 tarihli Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ise 07.07.2022 tarihli ve 31889 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır[2]. Değişikliklerin bir kısmı 01.01.2023’te, bir kısmı ise 01.01.2024’te girecek olup bu hususa ilişkin açıklama aşağıda yapılacaktır.

II. YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN İÇERİĞİ

a.Yapılan ilk değişiklik mevcut kanunun 1.maddesinin 3.fıkrasına eklenen hükümle hangi alanlarda faaliyet gösteren işletmelerin elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcı olarak kabul edilmeyeceğini belirlemek olmuştur. Buna göre; seyahat acenteliği, sivil havacılık, bireysel emeklilik, bankacılık, sigortacılık, finansman, sermaye piyasası, ödeme hizmetleri, bahis ve şans oyunları ile elektronik haberleşme alanlarında faaliyet gösteren işletmeler, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcı olarak kabul edilmeyecektir. Bu değişiklik 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

b.Yapılan 2.değişiklik mevcut kanunun 2.maddesine eklenen hükümlerle yeni tanımlar getirmek olmuştur. ‘’Aracı hizmet sağlayıcılar’’, ‘’Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı’’ olarak; ‘’Hizmet sağlayıcılar’’ ise ‘’Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı’’ olarak tanımlanacaktır. Ayrıca ‘’Elektronik ticaret ortamı’’ , ’’Elektronik ticaret pazar yeri’’ , ’’Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS)’’ , ‘’Net işlem hacmi’’ ve ‘’Ekonomik bütünlük’’ tanımları eklenecektir. Bu değişiklik 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

c.Yapılan 3.değişiklik mevcut kanunun 9.maddesinde yapılan değişiklikle hukuka aykırı içeriklerin söz konusu olması durumunda nasıl bir yol izleneceğine ilişkindir. Mevcut kanunda olduğu gibi, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmadıkça, aracı hizmet sağlayıcı, hizmet sağlayıcı tarafından sunulan içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı içeriklerden sorumlu olmayacaktır. Ancak mevcut kanundan farklı ve bu düzenlemeye ek olarak, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının, elektronik ticaret hizmet sağlayıcı tarafından sunulan içeriğin hukuka aykırı olduğundan haberdar olması halinde bu içeriği gecikmeksizin yayımdan kaldırarak hukuka aykırı hususu ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirme yükümlülüğü getirilmiştir. Yine mevcut kanundan farklı ve bu düzenlemeye ek olarak, hak sahibinin, fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline dair bilgi ve belgeye dayanan şikâyeti üzerine, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının şikâyete konu ürününü yayımdan kaldırarak durumu kendisine ve hak sahibine bildirme yükümlülüğü getirilmiştir. Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının, şikâyetin aksinin gösteren bilgi ve belgeye dayanan aracı hizmet sağlayıcıya sunması üzerine şikâyete konu ürün yeniden yayımlanacaktır. Şikâyet ve itirazda, ilgililerin açık kimlik ve adres bilgileri, ihtilafa konu ürün hakkında bilgiler, ürünün yayımdan kaldırılması veya yayımlanmasının gerekliliğine dair gerekçeler ile yönetmelikle belirlenen diğer hususlar yer alacaktır. İlgililerin genel hükümlere göre adli ve idari mercilere başvurma hakları saklı olacaktır. Bu değişiklik 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

d.Yapılan 4.değişiklik ‘’Kişisel Verilerin Korunması’’ başlıklı 10.maddenin tamamen kaldırılması olmuştur. Bu değişiklik 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

e.Yapılan 5.değişiklik bakanlığın yetkisini düzenleyen 11.maddenin 1.fıkrasında değişiklik yapılmasıyla meydana gelmiştir. Mevcut kanundaki kanunun uygulanmasını sağlama ve elektronik ticaretin gelişimini sağlama yetkilerine ek olarak etkin ve adil rekabet ortamını koruma, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının faaliyetlerine yönelik düzenleme yapma ve aracılık sözleşmesinde yer verilmesi zorunlu unsurları belirleme yetkisi getirilmiştir.

11.maddenin 2.fıkrası yeni bir düzenleme olup bakanlığın kanunun uygulanmasını sağlamak için denetim yapmaya ve denetim sonuçlarını açıklamaya, denetim sırasında özel uzmanlık veya teknik bilgi gerektiren durumlarda bilirkişi görevlendirmeye, bilirkişinin hak ve yükümlülükleri ile görevlendirilmesine ilişkin usul ve esasları yönetmelikle belirlemeye yetkili kılınacağına yöneliktir.

Mevcut kanunun 11.maddesinin 2.fıkrasında yer alan düzenleme, 11.maddenin 3.fıkrası olarak teselsül ettirilmiştir. Buna göre, Ticaret Bakanlığı tarafından denetimle görevlendirilen personel, kanun kapsamında Bakanlık yetkisine giren hususlarla ilgili olarak elektronik ortamda tutulanlar dâhil olmak üzere her türlü bilgi, belge ve defterleri istemeye, bunları incelemeye ve örneklerini almaya, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya yetkili olacaktır. Mevcut düzenlemeden farklı olarak ‘’elektronik ortamda tutulanlar dâhil olmak üzere her türlü bilgi, belge ve defterler’’ ifadesi kullanılmıştır. Ayrıca aracı hizmet sağlayıcı ve hizmet sağlayıcı, düzenleme kapsamındaki iş ve işlemlerine ilişkin bilgi, belge, defter ve elektronik kayıtlarını, iş veya işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren 10 yıl süreyle saklamakla yükümlü olacaktır.

Mevcut kanunun 11.maddesinin 3. ve 4. fıkrası, 11.maddenin 2.fıkrası yeni bir düzenleme olduğu için 11.maddenin 4. ve 5. fıkrası olarak teselsül ettirilmiştir. Son olarak 11.maddeye 6. ve 7.fıkra eklenmiştir. Buna göre, Bakanlık, kanunun 3. 4. 5. 6. 7. ve 8.maddelerinde düzenlenen yükümlülüklerin, aracı hizmet sağlayıcılara uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili olacaktır. Ayrıca Bakanlık, sesli arama ve kısa mesaj yoluyla ticari elektronik ileti gönderen gerçek veya tüzel kişi abone bilgilerini Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’ndan almaya yetkili olacaktır.

Bu değişiklikler 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

f.Yapılan 6.değişiklik kanunun hükümlerine uyulmaması halinde kesilecek olan idari para cezalarına yöneliktir. Mevcut kanunun idari para cezalarını düzenleyen 12.maddesinin 1.fıkrasının (ç) bendine kadar herhangi bir değişiklik olmamıştır. Ancak (ç) ve (d) bendinde değişiklik yapılmış, (e) bendinden (ş) bendine kadar idari para cezalarının miktarını düzenleyen yeni bentler eklenmiştir. Teklif ile elektronik ticarette haksız uygulamada bulunan elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya, haksız uygulamada bulunulan her bir elektronik ticaret hizmet sağlayıcı için her biri için 10.000 Türk Lirası’ndan 100.000 Türk Lirası’na kadar idari para cezası kesilecektir. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından satış fiyatlarında yapılan tek taraflı değişiklik yapılması dahil elektronik ticaret hizmet sağlayıcı kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlama gibi durumlarda her bir elektronik ticaret hizmet sağlayıcı için 5.000 Türk Lirası idari para cezası kesilecektir.

Mevcut kanunun 11.maddesine 4.5. ve 6.fıkra eklenmiş, 3.fıkra ise 7.fıkra olarak teselsül ettirilmiştir. Yürürlüğe girecek olan 11.maddenin 3.fıkrası yeni bir düzenlemedir. Buna göre; net işlem hacmine dâhil edilen elektronik ticaret ortamları hariç olmak üzere kendine ait elektronik ticaret ortamları arasında erişim imkânı sunan ve bu ortamlarda birbirinin tanıtımını yapan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıya 10 milyon Türk Lirası idari para cezası uygulanarak aykırılığın ortadan kaldırılması için 60 gün süre; mal ve hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlaması halinde, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıya ise 20 milyon Türk Lirası idari para cezası uygulanarak aykırılığın ortadan kaldırılması için 30 gün süre verilecektir. Verilen süre içinde aykırılığın ortadan kaldırılmaması halinde 40 milyon Türk Lirası idari para cezası uygulanarak aykırılığın ortadan kaldırılması için 15 gün süre verilecektir. Bu sürenin verilmesine yönelik bildirimde, aykırılığın ortadan kaldırılmaması hâlinde Bakanlık tarafından içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilebileceği belirtilecektir. Bu bildirimden itibaren yalnızca geçmiş siparişlere ilişkin iş ve işlemler yürütülecektir. Verilen süre içinde aykırılığın ortadan kaldırılmaması hâlinde, Bakanlık tarafından elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının ve/veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcının ilgili internet adreslerine içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilebilecektir. Bu karar, Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne gönderilecektir. Kararın gereği derhal yerine getirilecektir ancak bu kararlar aleyhine Sulh Ceza Hakimlikleri’ne başvurulabilecektir. Sulh Ceza Hakimliği tarafından verilen karara karşı da 5271 sayılı CMK hükümleri uyarınca itiraz yoluna gidilebilecektir.

Yürürlüğe girecek olan 11.maddenin 4.fıkrasına göre; 11.maddenin 1.fıkrasında düzenlenen idari para cezaları uygulanmasına rağmen Bakanlık tarafından verilen süre içinde aykırılığın sonlandırılmaması veya aynı aykırılığın ceza tebligatının yapıldığı tarihten itibaren bir yıl içinde tekrarı hâlinde bir önceki cezanın iki katı idari para cezası uygulanacaktır.

Yürürlüğe girecek olan 11.maddenin 5.fıkrasına göre; 11.maddenin 1.fıkrasında düzenlenen idari para cezalarına ilişkin fiillerin Bakanlığı yanıltmaya yönelik iş ve işlemlerle gerçekleştirilmesi hâlinde söz konusu cezalar on katı uygulanır.

Yürürlüğe girecek olan 11.maddenin 6.fıkrasına göreyse; idari para cezalarının bir takvim yılına ilişkin toplam tutarı, net işlem hacmi 60 milyar Türk Lirası’nın altında olan aracı hizmet sağlayıcı veya hizmet sağlayıcı için 500 milyon Türk Lirası’nı geçemeyecektir.

Bu değişiklikler 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

g.Yapılan 7.değişiklikle elektronik ticarette haksız ticari uygulamalar düzenlenmiştir. Ek Madde-1 ile haksız ticari uygulamaların tanımı yapılmış ve elektronik ticarette yasak olduğu ifade edilmiştir. Daha sonra haksız ticari uygulamalar teker teker sayılmıştır. Bu değişiklik 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

h.Yapılan 8.değişiklikle elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının yükümlülükleri 12 fıkra halinde düzenlenmiştir. Ek-Madde 2 ile yapılan bu değişikliğin üçüncü fıkrasının (a) ve (b) bentleri 2022 takvim yılına ilişkin net işlem hacimlerine de uygulanmak üzere 01.01.2023 tarihinde, ikinci fıkrasının (b) bendi ve onuncu fıkrası 01.01.2024 tarihinde, diğer hükümler ise 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

i.Yapılan 9.değişiklikle elektronik ticaret hizmet sağlayıcının yükümlülükleri 8 fıkra halinde Ek-Madde 3 ile düzenlenmiştir. Bu düzenleme 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

j.Yapılan 10.değişiklikle elektronik ticaret lisansının nasıl alınacağına dair izlenecek olan yol açıklanmıştır. 9 fıkradan oluşan Ek Madde-4’ün 6.fıkrası 01.01.2024 tarihinde, diğer hükümleri 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir. Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının Ek madde-3, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının Ek Madde-4 kapsamındaki lisans alma yükümlülüğü 01.01.2025 tarihinden itibaren yerine getirilir.

k.Yapılan son değişiklikle geçiş sürecinin nasıl işleyeceği ele alınmıştır. 4 fıkra halinde olan bu madde 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir. Yürürlük tarihinden önce yapılan ve aynı tarihten itibaren 6 ay içinde bu düzenlemeye uygun hale getirilmeyen aracılık sözleşmelerinin ilgili hükümleri geçersiz sayılacaktır.

III.SONUÇ

Tüm dünyayı etkileyen pandemi süreciyle birlikte elektronik ticaret sektöründe pek çok değişim ve gelişim yaşanmıştır. Yaşanan gelişme ve değişimler kanunların da güncellenmesini gerektirmiştir.

[1]https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/11/20141105-1.htm (Erişim Tarihi: 25.07.2022)

[2]https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/07/20220707-2.htm (Erişim Tarihi: 25.07.2022)