Döviz Kazandırıcı Hizmet Sektörlerinin Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerinin Desteklenmesi

8 Haziran 2020 tarihinde Cumhurbaşkanı tarafından 2641 sayılı Döviz Kazandırıcı Hizmet Sektörlerinin Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Karar (bundan sonra kısaca “2641 sayılı Karar”) kabul edilmiş olup, işbu karar, 09 Haziran 2020 tarihli ve 31150 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yayınlanan Karar’da Türkiye'de yerleşik işbirliği kuruluşları ile döviz kazandırıcı hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren şirket, kurum ve kuruluşların pazara giriş ve pazarlamaya yönelik dijital faaliyetlerine ilişkin giderlerinin Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan karşılanmasına dair usul ve esasların belirlendiği bildirilmiştir. Bu karar, Cumhurbaşkanı tarafından alınan ve 27/05/2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2573 sayılı Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerin Desteklenmesi Hakkında Karar (bundan sonra kısaca “2573 sayılı Karar”) ile bir takım benzerlikler ve farklılıklar içermektedir. Bu çalışmamızda 2641 sayılı Karar incelenecek olup, 2573 sayılı Karar ile benzer ve farklı yönlerine de değinilecektir.

2573 sayılı Karar’ın amacı, Türkiye’de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler ile işbirliği kuruluşlarının pazara giriş ve pazarlamaya yönelik dijital faaliyetlerine ilişkin giderlerinin Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan karşılanmasıdır. 2641 sayılı Karar’ın amacı ise; Türkiye’de yerleşik işbirliği kuruluşları ile döviz kazandırıcı hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren şirket, kurum ve kuruluşların pazara giriş ve pazarlamaya yönelik dijital faaliyetlerine ilişkin giderlerinin Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan karşılanmasına dair usul ve esasların belirlenmesidir. 2573 sayılı Karar, Türkiye’de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler ile işbirliği kuruluşlarına pazara giriş ve pazarlamaya yönelik dijital faaliyetlerine ilişkin olarak verilen destekleri kapsamakta iken, 2641 sayılı karar, Türkiye’de yerleşik sağlık turizmi, bilişim, film, eğitim, yönetim danışmanlığı, yayıncılık, lojistik, yurt dışı müteahhitlik ve teknik müşavirlik sektörlerinde faaliyet gösteren şirket, kurum ve kuruluşlar ile bu sektörlerdeki işbirliği kuruluşlarına pazara giriş ve pazarlamaya yönelik dijital faaliyetlerine ilişkin olarak verilen destekleri de kapsamaktadır.

2641 sayılı Karar’ın 3. Maddesinde tanımlara yer verilmiştir. Bu tanımlar 2573 sayılı Karar ile aynı doğrultudadır. Buna göre; İşbirliği kuruluşu: Türkiye İhracatçılar Meclisi; Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği; Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu; ihracatçı birliği; ticaret ve/veya sanayi odası; teknoloji geliştirme bölgesi; sektör demek, birlik, konsey veya kuruluşu; işadamı dernek, birlik veya kuruluşu; Bakanlık tarafından belirlenen diğer kuruluşları; müteahhitlik ve teknik müşavirlik sektörleri için ise 28/11/2014 tarihli ve 29189 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2014/10 sayılı Teknik Müşavirlik Hizmetlerine Sağlanacak Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamına alınmış olan işbirliği kuruluşlarını, Sanal fuar: Dijital ortamda gerçekleştirilen, internet ağı üzerinden katılım sağlanabilen ve ziyaret edilebilen fuarları, Sanal fuar organizasyonu: İşbirliği kuruluşları tarafından dijital ortamda gerçekleştirilen, internet ağı üzerinden katılım sağlanan ve ziyaret edilebilen fuarlara yönelik organizasyonu, Sanal ticaret heyeti: İşbirliği kuruluşları ve yararlanıcıların ülkemizin döviz kazandırıcı hizmet gelirlerinin artırılması, mevcut pazarlardaki payının yükseltilmesi, yeni pazarlar bulunması amacıyla; yurt dışında yerleşik şirket, kurum veya kuruluşlarla ikili iş görüşmeleri gerçekleştirmeleri veya sektörel tanıtım yapmalarına yönelik olarak elektronik ortamda, Bakanlık koordinasyonunda ve işbirliği kuruluşlarınca organize edilen dış ticaret faaliyetini,Yararlanıcı: Türkiye’de yerleşik olup döviz kazandırıcı hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren sağlık kuruluşları, eğitim kurumlan, yayıncılık kuruluşları, sağlık turizmi, bilişim, film, lojistik, yönetim danışmanlığı şirketlerini ifade etmektedir.

Bu Karar’da düzenlenen hususlara ilişkin uygulama usul ve esasları ile döviz kazandırıcı hizmet sektörlerinin kapsamını belirlemeye, uygulamaya ilişkin talimatlar vermeye, uygulamada ortaya çıkacak mücbir sebep, özel ve zorunlu haller ile ihtilafları inceleyip sonuçlandırmaya, destek unsurlarının içeriğini belirlemeye, gerekli görülmesi durumunda destek oranlarını azaltmaya, ödenecek destek miktarını her türlü kamu alacağına karşılık mahsup etmeye ve bütçe imkânları çerçevesinde destek kapsamında değerlendirilecek harcama ve destek ödeme miktarlarını kısıtlamaya Ticaret Bakanlığı yetkili kılınmıştır.

2573 sayılı Karar’da olduğu gibi, 2641 sayılı Karar’ın ikinci bölümünde Destek Unsurları düzenlenmiştir. 2573 sayılı Karar’a paralel şekilde, 2641 sayılı Karar’ın 4. Maddesi uyarınca sanal ticaret heyetleri desteklenecektir. Buna göre, Bakanlık koordinasyonunda işbirliği kuruluşlarınca düzenlenen sanal ticaret heyeti faaliyetlerine ilişkin genelgede belirtilen giderler %50 oranında ve faaliyet başına 50.000 ABD dolarına kadar desteklenecektir.

2573 sayılı Karar’da olduğu gibi 2641 sayılı Karar’ın da 5. Maddesi uyarınca Sanal fuarlara katılımlar desteklenecektir. Buna göre, Bakanlık tarafından uygun görülen uluslararası niteliği haiz sanal fuarlara yararlanıcı ve işbirliği kuruluşların iştirak etmelerini sağlamak üzere, işbirliği kuruluşlarınca düzenlenen sanal fuarlara katılım organizasyonlarına ilişkin Genelgede belirtilen giderler %50 oranında ve faaliyet başına 50.000 ABD Dolarına kadar desteklenecektir.

Yine 2573 sayılı Karar’da olduğu gibi, 2641 sayılı Karar’ın 6. Maddesi uyarınca Sanal fuar organizasyon desteklenecektir. Buna göre; Bakanlık tarafından uygun görülen, işbirliği kuruluşlarınca düzenlenen sanal fuar organizasyonlarına dair genelgede belirtilen giderler %50 oranında ve faaliyet başına 100.000 ABD dolarına kadar desteklenecektir.

Yukarıdaki destek kalemleri bakımından her iki kararın benzer olmasına karşılık, 2573 sayılı Karar’da yer alan ve 2641 sayılı kararda olmayan bir kalem dikkat çekmektedir. Bu da 2573 sayılı kararın4. Maddesinde düzenlenen “E-ticaret sitelerine bireysel üyelik desteği” dir. Buna göre; “Şirketlerin Genelgede düzenlenen şartları haiz ve Bakanlıkça onaylanan e-ticaret sitelerine üyeliklerine ilişkin giderler %60 oranında ve e–ticaret sitesi başına yıllık 8.000 TL’ye kadar desteklenir. Bu tutar, her takvim yılı başında (TÜFE + Yİ-ÜFE)/2 oranında güncellenir.” Bu desteğin sınırı 4. Maddenin ikinci fıkrasında düzenlenmiş ve şirketlerin “E-ticaret sitelerine bireysel üyelik desteği” kapsamında en fazla üç adet ticaret sitesi için ve her bir e-ticaret sitesi başına en fazla iki yıl süreyle yararlanabileceği kuralı getirilmiştir. 2573 sayılı Karar kapsamında “E-ticaret sitelerine bireysel üyelik desteği” kapsamına dâhil olmak isteyen e-ticaret sitelerinin “2573 sayılı Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerin Desteklenmesi Hakkında Kararın Uygulama Usul Ve Esaslarına İlişkin Genelge” Madde 5 hükmü uyarınca öncelikle Bakanlığa başvurarak onay alması gerekmektedir. Bakanlık tarafından onaylanan e-ticaret siteleri dışındaki sitelere üyelik konusunda 2573 sayılı Karar kapsamında üyelik desteği verilmemektedir.

2641 sayılı Karar’ın Başvuru Esasları başlıklı 7. Maddesi uyarınca; bu karar kapsamında yapılacak destek başvurularında istenilecek bilgi ve belgeler, destek başvuru süreleri ve uygulamaya dair diğer usul ve esaslar genelge ile belirlenecektir.

Bakanlık, başvuru üzerine gerekli incelemeleri yapmaya yetkili kılınmıştır. Bakanlık, yapacağı inceleme sonucunda ödeme yapılmasına karar verilen yararlanıcı ve işbirliği kuruluşu ile ödeme tutarını Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasına bildirecektir. Bakanlıktan gelen bu bildirim üzerine Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ödemeyi doğrudan yapacaktır.

2641 sayılı Karar’ın 8. Maddesinin 2. Fıkrası uyarınca, destek ödemesine ilişkin ibraz edilen belgelerdeki giderlerin dolaylı vergiler dâhil olmak üzere Türk lirası cinsinden olanları Türk lirası olarak, döviz cinsinden olanları ise ödeme belgesi tarihindeki “Gösterge Niteliğindeki Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Kurları” listesinde yer alan çapraz kurlar ve döviz alış kurları esas alınarak ABD doları karşılığı Türk lirası olarak, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan ödenecektir. Anılan listede yer almayan ülke para birimleri ABD dolarına çevrilecek olup, bu tutar belirlenirken “Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nca Alım Satıma Konu Olmayan Dövizlere İlişkin Bilgi Amaçlı Kur Tablosu”nda yer alan kurlar esas alınacaktır. Söz konusu tabloda yer almayan para birimleri ABD dolarına çevrilirken, Bakanlıkça uygun görülen diğer uluslararası veri kaynakları esas alınacaktır.

Bakanlık, destek müracaatının değerlendirilerek ödeme yapılacak işbirliği kuruluşu ve yararlanıcıların belirlenmesi ile ödeme tutarlarının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına bildirilmesi konusunda ihracatçı birlikleri genel sekreterliklerinin yetkilendirilmesine ilişkin gerekli düzenlemeleri yapabilecektir.

2641 sayılı Karar’ın İzleme ve Değerlendirme başlıklı 10. Maddesi uyarınca, Bakanlık, işbirliği kuruluşlarının ve yararlanıcıların faaliyetlerini izleyecek ve değerlendirecektir. Maddenin devamında hangi hallerde destek başvurusunun değerlendirmeye alınmayacağı düzenlenmiştir. Buna göre, işbirliği kuruluşları ve yararlanıcıların gerçekleştirdiği faaliyetlerin bu Kararın amaç ve hükümlerine uygun bulunmaması veya usulüne uygun ve onaylanan şekilde yürütülmediğinin tespit edilmesi durumunda işbirliği kuruluşunun ilgili destek başvurusu değerlendirmeye alınmayacaktır.

2641 sayılı Karar’ın11. Maddesinde destek başvurusu yapılırken gerçek dışı beyanlarda bulunulması halinde uygulanacak yaptırım hükmü düzenlenmiştir. Buna göre, Bu Karar kapsamındaki destek ödemelerinden yararlanmak üzere müracaatta bulunan ve/veya söz konusu destek ödemelerinden yararlanan işbirliği kuruluşu ve yararlanıcılar tarafından yanıltıcı bilgi ve belge ibraz edildiğinin tespiti halinde, haklarında kanuni işlem yapılacağı belirtilmiştir. Bu kapsamda tahkikat, soruşturma ve/veya dava konusu edilmiş olanların destek talepleri, konuyla ilgili denetim raporu ve/veya yargı kararı alınıncaya kadar bekletilecektir. Dava sonucunda bu maddede düzenlenen suçu işlediği sabit görülenlerin, Bakanlık tarafından uygulanan ihracata yönelik devlet yardımları kararları kapsamında yer alan tüm devlet yardımlarına ilişkin talepleri süresiz olarak reddedilebilecektir. Bakanlık, suç unsurunun tam olarak oluşmamasından kaynaklanan beraat kararları kapsamındaki sahtecilik eylemlerini gerçekleştirenler hakkında da benzer mahiyette işlemler tesis etmeye de yetkili kılınmıştır.

2641 sayılı Karar’da gerçek dışı beyanların ibrazı halinde kanuni işlem başlatılacağı düzenlenmişken, 2573 sayılı Karar’ın Müeyyide başlıklı 10. Maddesi uyarınca; Bu Karar kapsamında şirketler/işbirliği kuruluşları tarafından yanıltıcı bilgi/belge ibraz edildiğinin ya da yanıltıcı beyanda/taahhütte bulunulduğunun tespiti halinde, bahse konu şirketin/işbirliği kuruluşunun ilgili başvuru dosyasının değerlendirmeye alınmayacağı ve şirket/işbirliği kuruluşu altı ay boyunca ilgili dönemdeki harcama ve faaliyetleri için destek başvurusunda bulunamayacağı düzenlenmiştir.

2641 sayılı Karar’ın 11. Maddesinin ikinci fıkrasında, destek ödemesi yapıldıktan sonra başvuranların gerçek dışı veya yanıltıcı bilgi ve belge ibraz ettiklerinin anlaşılması halinde uygulanacak yaptırım düzenlenmiştir. Buna göre, bu Karar kapsamında haksız olarak alındığı ve/veya amacı dışında kullanıldığı tespit edilen destek ödemeleri, ilgililerden, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde geri alınacaktır. 2573 sayılı Karar’da da benzer şekilde haksız yapılan ödemenin 6183 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde geri alınacağı belirtilmiş olup, buna ek olarak ayrıca, şirket/işbirliği kuruluşu bir yıl boyunca ilgili döneme ait harcama ve faaliyetleri için destek başvurusunda bulunamayacağı düzenlenmiştir. Ayrıca 2573 sayılı Karar’ın 10. Maddesinin 4. Fıkrasında, bu fiillerin tekrarlanması halinde uygulanacak tekerrür hükümlerine yer verilmiştir. Buna göre, sayılan fiillerin tekrarlanması halinde, şirketin/işbirliği kuruluşunun bu Karar kapsamındaki tüm destek başvuruları süresiz reddedilecek olup, şirket/işbirliği kuruluşu destek kapsamından çıkarılacaktır. Karar’ın devam eden 5. fıkrasında yine 2641 sayılı Karar’dan farklı olarak, aynı harcama kalemi için birden fazla destek alınması halinde uygulanacak yaptırıma yer verilmiştir. Buna göre, aynı harcama kalemi için, şirket/işbirliği kuruluşunun bu Karar dışında başka bir mevzuat/program kapsamında destek aldığının tespiti halinde, bu durum yanıltıcı beyanda/taahhütte bulunulması olarak değerlendirilecek ve ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralar çerçevesinde işlem tesis edilecektir. Destek kapsamındaki faaliyetler çerçevesinde hizmet sağlayanların bu Kararın amaç ve hükümlerine uygun olmayan faaliyetlerinin veya yanıltıcı bilgi ve belge tanzim ettiklerinin tespiti halinde; ilgili faaliyetler destek kapsamından çıkarılacaktır. Şirketler ve işbirliği kuruluşları, söz konusu hizmet sağlayanlardan bu Karar kapsamında on yıl süre ile hizmet alamayacaktır.

27 Mayıs tarihinde yürürlüğe giren 2573 sayılı Karar hakkında Ticaret Bakanlığı tarafından Uygulama Usul ve Esasları Genelgesi yayınlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Ticaret Bakanlığı ayrıca E-ticaret sitelerine bireysel üyelik, sanal ticaret heyeti destekler, sanal fuarlara katılım ve sanal fuar organizasyonu için gerekli tüm bilgi ve başvuru belgelerini de internet sitesinde yayınlamış bulunmaktadır.[1]